فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 12، شماره 2، تابستان 98 ، شماره پی در پی 44

ساخت تلمیح در غزل نو

صفحه (313 - 332)
احمد کنجوری، علی نوری(نویسنده مسئول)، محمدرضا روزبه، علی حیدری
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : تابستان 96

چکیده

درک درست ظرفیتهای سخنی که بنمایۀ تلمیحی دارد، به آشنایی با معنا و مفهوم تلمیحات از یک سو و شناخت ساخت تلمیحات و شیوه های بهره گیری از آنها از دیگر سو وابسته است. بررسی گونه ها و شگردهای عمق بخشی و توسعۀ فکری، معنایی و فرهنگی تلمیحات و ساختار آنها در شناخت و درک بهتر نوغزلها و ایجاد التذاذ ادبی، اهمیت و ضرورت دارد. در این مقاله برای پاسخ به این پرسش که «ساخت تلمیح در غزل نو چگونه است؟» به روش تحلیلی- توصیفی، ساخت و گونه های گسترش تلمیح در محور عمودیِ نوغزلهای سیمین بهبهانی، منوچهر نیستانی، محمدرضا شفیعی کدکنی، محمدعلی بهمنی، حسین منزوی و قیصر امین پور بررسی شده است. نتایج نشان میدهد که تلمیحاتِ بکار رفته در غزل نو، ساختار متنوعی دارد و به گونه ها و شیوه های مختلفی چون تلمیحات موازی، مُلَمَّح، تلمیح ساختاری، تلمیح مناظره ای یا مناظرۀ تلمیحی و... جلوه گر است که برخی از این گونه ها، کم سابقه یا بی سابقه است. سیمین بهبهانی، در قیاس با دیگر شاعران مورد بحث، ساخت متنوعتری به تلمیحات بخشیده است؛ پس از سیمین، خلاقیتهای منزوی در خور توجه است. and lt;-p and gt; and lt;-p and gt; and lt;-p and gt;

کلمات کلیدی
ساخت تلمیح , غزل نو , محور عمودی شعر

• قرآن مجید.
• آیینه‌ای برای صداها، شفیعی کدکنی، محمدرضا، چ 9، تهران: سخن، 1394.
• از نشانه‌های تصویری تا متن، احمدی، بابک، تهران: مرکز، 1370.
• انواع تلمیح در غزلهای حسین منزوی و سیمین بهبهانی، مدرسی، فاطمه و رقیه کاظم‌زاده، زبان و ادبیات فارسی: بهار 1389، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 123–193.
• چشمۀ روشن، یوسفی، غلامحسین. چ 11، تهران: علمی، 1386.
• دربارۀ شعر، پرین، لارنس، ترجمۀ فاطمه راکعی، چ 2، تهران: اطلاعات، 1376.
• راهنمای رویکردهای نقد ادبی، گورین، ویلفرد ال. و دیگران.چ3، ترجمۀ زهرا مهین خواه، تهران: اطلاعات، 1377.
• زنی با دامنی شعر: جشن نامۀ سیمین بهبهانی. دهباشی، علی [به کوشش]، تهران: نگاه، 1383.
• سفر در مه، پورنامداریان، تقی، تهران: نگاه، 1381.
• سیر تحول در غزل فارسی، روزبه، محمدرضا، تهران: روزنه، 1379.
• سیر غزل در شعر فارسی، شمیسا، سیروس، چ3، تهران: فردوس، 1370.
• شالودهشکنی در تلمیحات به کار رفته در غزلیات حسین منزوی، نوری، علی و احمد کنجوری، مجلۀ علمی-پژوهشی پژوهشنامۀ ادب غنایی: بهار و تابستان 1395، مقالۀ 11، دوره 14، شماره 26، صص 203-220.
• صور خیال در شعر فارسی، شفیعی کدکنی، محمدرضا، چ 6، تهران: آگاه، 1375.
• غزل نوکلاسیک و لایه‌های ایدئولوژیک سبک در آن، دلبری، حسن و دیگران، ویژه‌نامه نامۀ فرهنگستان (ادبیات انقلاب اسلامی)، 1393 خرداد، دورۀ اول ش1، صص 96-114.
• فرهنگ ادبیات فارسی، شریفی، محمّد، تهران: نشر معین – فرهنگ نشر نو، 1387.
• فرهنگ تلمیحات (اشارات اساطیری، داستانی، تاریخی، مذهبی در ادبیات فارسی)، شمیسا، سیروس، چ3، تهران: فردوس، 1371.
• فرهنگ تلمیحات شعر معاصر، محمدی، محمدحسین، چ2، تهران: میترا، 1385.
• مجموعه اشعار، بهبهانی، سیمین، تهران: نگاه، 1382.
• مجموعه اشعار، بهمنی، محمدعلی، چ3، تهران: نگاه، 1395.
• مجموعه اشعار، منزوی، حسین، به کوشش محمد فتحی، چ 4، تهران: نگاه، 1395.
• مجموعه اشعار، نیستانی، منوچهر، به اهتمام صالح سجادی، اصلاحات و اضافات: تیرنگ نیستانی، تهران: نگاه، 1393.
• مجموعۀ کامل اشعار، امین‌پور، قیصر، چ 8، تهران: مروارید،1390.
• معرفی اوزان تازه و نادر در اشعار سیمین بهبهانی، محمدی، داود، مجلۀ مطالعات زبانی بلاغی، دانشگاه سمنان، بهار و تابستان 1390، سال دوم، شمارۀ سوم، صص 111-136.
• نقد ادبی، شمیسا، سیروس تهران: فردوس، 1378.
• نگاهی تازه به بدیع، شمیسا، سیروس، چ 13، [ویرایش 2]، تهران: فردوس، 1381.